Zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie, to środek zapobiegawczy mający na celu zabezpieczenie prawidłowego prowadzenia postępowania karnego. Tymczasowe aresztowanie jest podobne do odbywania kary pozbawienia wolności.
Podstawa prawna odszkodowania za niesłuszne zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie
Art.41 ust. 5 Konstytucji RP,który stanowi, że każdy bezprawnie pozbawiony wolności ma prawo do odszkodowania.
Art. 552 § 4 Kodeksu postępowania karnego (kpk) mówi „odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje również w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania”.
Art. 9 ust. 5 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych wskazuje, że każdy, kto został bezprawnie aresztowany lub zatrzymany, ma prawo do odszkodowania, do którego może dochodzić na drodze sądowej.
Art. 5 ust. 5 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności mówi, że każdy, kto został pokrzywdzony przez niezgodne z treścią tego artykułu zatrzymanie lub aresztowanie, ma prawo do odszkodowania.
Przedawnienie roszczeń o odszkodowanie
Wniosek musi zostać złożony w ciągu roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie. Po upływie tego terminu niestety wniosek o roszczenia odszkodowawcze zostanie oddalony przez sąd. Co ważne wniosek z żądaniem odszkodowania zgłasza się w sądzie okręgowym, w którego okręgu wydano sprawie orzeczenie wskazujące na niewinność aresztowanego.
Odszkodowanie a zadośćuczynienie
Niesłusznym tymczasowym aresztowaniem określa się aresztowanie, które powoduje dolegliwości, których dana osoba, w stosunku do której podjęto środek zapobiegawczy, nie powinna ponieść.
Osoba tymczasowo aresztowana spełniając wszystkie formalne przesłanki, może dochodzić od Skarbu Państwa odszkodowania za poniesioną szkodę materialną (faktycznie poniesiona strata i utracone korzyści) oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę psychiczną i fizyczną
Wysokość zadośćuczynienia
Nie ma przelicznika, według którego można określić czy wyliczyć wysokość należnego zadośćuczynienia. Zakres krzywdy jest czymś niewymierzalnym i indywidualnym dla każdego człowieka. Sądy przy określaniu zadośćuczynienia za niesłuszne aresztowanie czy zatrzymanie kieruje się:
- czasem izolacji;
- ujemnymi skutkami w wizerunku biznesowym;
- rozłąką z bliskimi i krzywda nią wyrządzona;
- okolicznościami takimi jak powstała skaza na dobrym imieniu.
Prawomocnie zasądzone odszkodowania – tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie – §4
| Lata | liczba osób | łączna wysokość zasądzonych odszkodowań (zł) |
|---|---|---|
| 2009 | 175 | 2 360 096 |
| 2010 | 167 | 4 305 308 |
| 2011 | 204 | 4 225 422 |
| 2012 | 171 | 4 516 001 |
| 2013 | 164 | 5 561 172 |
| 2014 | 156 | 7 436 178 |
| 2015 | 146 | 5 036 507 |
| 2016 | 103 | 4 311 489 |
| 2017 | 101 | 4 091 860 |
Prawomocnie zasądzone zadośćuczynienia – tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie – §4
| Lata | liczba osób | łączna wysokość zasądzonych odszkodowań (zł) |
|---|---|---|
| 2009 | 101 | 2 381 873 |
| 2010 | 229 | 5 129 136 |
| 2011 | 312 | 9 276 324 |
| 2012 | 286 | 8 998 131 |
| 2013 | 306 | 12 212 570 |
| 2014 | 344 | 12 660 938 |
| 2015 | 258 | 9 512 588 |
| 2016 | 215 | 10 769 521 |
| 2017 | 243 | 11 789 524 |
